Deze bundel bevat academische essays en praktijkbijdragen die onderwijs verbeelden voorbij de eenzijdige focus op eigen verdiensten, prestaties en succes. Prestaties, prestaties, prestaties. Het onderwijs lijdt aan prestatiepijn die alsmaar heviger wordt. Kunnen leerlingen, docenten en scholen de oplopende prestatieverplichtingen wel nakomen? Als we met nog meer inspanning voor betere prestaties nauwelijks verder komen, waarmee dan wel? Onderwijs voorbij de meritocratie kijkt voor het vraagstuk van prestaties naar het onderliggende meritocratisch ideaal van de eigen verdiensten en stelt dat ter discussie. Het meritocratisch ideaal is weliswaar aantrekkelijk, maar in de huidige samenleving en in het huidige onderwijs is dat ideaal tiranniek geworden. De meritocratie holt de solidariteit uit en ondermijnt de menselijke waardigheid. Aan de orde zijn vragen als: hoe heeft het meritocratisch ideaal zijn weg gevonden in het onderwijs? Wat is de betekenis ervan voor het werken aan gelijke kansen en waardoor schiet dit haar doel voorbij? Hoe kunnen scholen onderwijs en gelijke kansen realiseren voorbij de meritocratie? Wat zijn bruikbare en relevante alter natieven voor het eenzijdig streven naar eigen verdiensten? Wat hebben onderwijsbestuurders, schoolleiders, docenten en andere betrokkenen daarvoor te doen? Onderwijs voorbij de meritocratie bevat elf academische bijdragen en zes praktijkbijdragen die de verbeelding over goed onderwijs uitdagen en verrijken. De auteurs laten zich daarbij voeden door bronnen uit filosofie, pedagogiek en theologie. De bundel is voor moedige mensen in het onderwijs, de samenleving en de politiek. Voorwoord 1. Tegendraads denken over prestaties in het onderwijs. Het belang van verbeeldingskracht Robert van Putten en Theo van der Zee 2. De ontsporing van een emancipatie-ideaal. Hoe de meritocratie greep kreeg op het onderwijs Berend Kamphuis Praktijkverhaal: ‘Hoeveel hebben we er als samenleving voor over om mensen ergens te brengen?’ Guido de Bruin 3. De mythen van gelijke kansen. Van gelijkheid van prestatie naar gelijkheid van existentie Gert Biesta 4. Van verticale naar horizontale differentiatie. Een pleidooi voor gelijkwaardiger onderwijs Eddie Denessen Praktijkverhaal: Hoe schoolbestuurders denken over meritocratie en onderwijs Jan Hoogland 5. Van calculerende naar radicale hoop. Een wakkere inzet van onderwijsbestuurders voor gelijke kansen Theo van der Zee Praktijkverhaal: Goed onderwijs voor alle kinderen vanzelfsprekend maken Guido de Bruin en Monica Neomagus 6. De vrijheid van de genade. Van verdienste naar dienstbaarheid Erik Borgman 7. De werkingskracht van ontferming. De meritocratie bevraagd vanuit de gelijkenis van de talenten Bram de Muynck Praktijkverhaal: Anders meten en waarderen Robbert Jan de Vries 8. Van menselijk kapitaal naar floreren. Een meer humaan doel van onderwijs Doret de Ruyter Praktijkverhaal: ‘Praat niet over het kind, maar mét het kind’ Eveline Verwater 9. Zachter, minder, trager, zwakker. Het appel van existentiële onzekerheid op het hoger onderwijs Gerdien Bertram-Troost en Robert van Putten Praktijkverhaal: Groter dan ik: persoonsvorming aan de universiteit Eveline Verwater 10. De macht van verbeelding. Meritocratische vorming en de beeldende rol van de school Roel Kuiper 11. Epiloog. Bouwstenen voor de transformatie van onderwijs en samenleving Robert van Putten en Theo van der Zee Over de auteurs