TWEEDE, HERZIENE EDITIE – BESCHIKBAAR VANAF ACADEMIEJAAR 2025-2026 Interculturaliteit is al jaren een actueel onderwerp. Migratie, multiculturalisme, islam, dekolonisering, meertaligheid en taalideologie: het zijn thema's die de media en de publieke opinie blijven beheersen. Dit boek biedt een academisch referentiekader bij de hedendaagse politiek-maatschappelijke debatten over deze interculturele uitdagingen. De theoretische inleiding presenteert en contextualiseert verschillende recente paradigma’s voor de studie van interculturaliteit. Vervolgens bekijken specialisten uit verschillende disciplines van de geesteswetenschappen – waaronder geschiedenis, literatuurwetenschap, taalkunde en regiostudies – specifieke thema’s vanuit hun domein. In elk hoofdstuk reiken ze wetenschappelijk onderbouwde antwoorden aan op prangende actuele vragen. Door de toegankelijk geschreven stijl is dit boek een aanrader voor iedereen die interculturaliteit in onze samenleving beter wil begrijpen. Idesbald Goddeeris, Nadia Lie en Stefania Marzo zijn verbonden aan de faculteit Letteren van de KU Leuven. Interculturaliteit is al jaren een actueel thema. Migratie, multiculturalisme, islam, dekolonisering, meertaligheid en taalideologie: het zijn thema’s die de media en de publieke opinie blijven beheersen. Dit boek biedt een academisch referentiekader bij de hedendaagse politiek-maatschappelijke debatten over deze interculturele uitdagingen. De theoretische inleiding presenteert en contextualiseert verschillende recente paradigma’s voor de studie van interculturaliteit. Vervolgens bekijken specialisten uit verschillende disciplines van de geesteswetenschappen – waaronder geschiedenis, literatuurwetenschap, taalkunde en regiostudies – specifieke thema’s vanuit hun domein. In elk hoofdstuk reiken ze wetenschappelijke onderbouwde antwoorden aan op prangende vragen. Door de toegankelijk geschreven stijl is dit boek een aanrader voor iedereen die interculturaliteit in onze samenleving beter wil begrijpen. Bijdragende auteurs verbonden aan de faculteit Letteren van de KU Leuven: Antoon Cox (Tolkwetenschappen en sociolinguïstiek), Carine Defoort (Chinese studies), Idesbald Goddeeris (Moderne Geschiedenis), Nadia Lie (Latijns-Amerikaanse film en literatuur), Stefania Marzo (Italiaanse taalkunde en sociolinguïstiek), Amr Ryad (Arabistiek), Laura Rosseel (Nederlandse taalkunde en sociolinguïstiek) en Freek Van de Velde (Nederlandse taalkunde). Woord vooraf 1 Interculturaliteit in het hedendaagse westerse denken: een historisch-conceptueel kader 1.1 Het historische debat 1.1.1 De ontdekking van Amerika: beschaving/barbarij 1.1.2 De verlichting: cultuurneutraal universalisme 1.1.3 De romantiek: identiteit en particularisme 1.1.4 Synthese: de gespleten moderniteit 1.2 Multiculturalisme 1.2.1 Historische context 1.2.2 Multiculturaliteit versus multiculturalisme 1.2.3 Multiculturalisme als erkenningspolitiek 1.2.4 De crisis van het multiculturalisme 1.2.5 Recente tendensen 1.3 Interculturalisme 1.3.1 Kenmerken 1.3.2 Hoe dialogeren? 1.3.3 Kansen en kritiek 1.4 Transculturalisme 1.4.1 Identiteit: van moderniteit naar laatmoderniteit 1.4.2 Kenmerken 1.4.3 Kansen en kritiek Aangehaalde literatuur Deel I Grenzen 2 Migratie: bewegingen en toegangspoorten 2.1 Nieuwkomers vóór de twintigste eeuw 2.1.1 Migratie en grenzen in premodern Europa 2.1.2 De open grenzen van het negentiende-eeuwse België 2.2 De creatie van toegangspoorten 2.2.1 Nieuwe regels rond nationaliteitsverwerving 2.2.2 De regulering van arbeidsmigratie 2.2.3 Asielverlening aan politieke vluchtelingen 2.2.4 Andere toegangspoorten 2.3 Naar een superdivers België 2.3.1 Een vluchtelingencrisis? 2.3.2. Nieuwe arbeidsmigratie 2.3.3. Groeiende restrictiviteit? 2.4 Beperkingen voor de wetgever 2.4.1 De uitholling van het Belgische kader 2.4.2 De illusie van migratiecontrole 2.5 Besluit Aangehaalde literatuur 3 ‘Integratie’: beleid en debat 3.1 Politiek: de begeleiding van het vestigingsproces van nieuwkomers 3.1.1 Privé-initiatieven: bedrijven, thuislanden en parochies 3.1.2 Het Belgische niveau: antidiscriminatie, naturalisatie en religieuze vertegenwoordiging 3.1.3 Het Vlaamse niveau: inburgering, taalverwerving en religieuze controle 3.2 Wetenschap: debatten over integratie 3.2.1 Uniciteit of parallellen? 3.2.2 Cultuur of structuur? 3.2.3 Assimilatie of belonging? 3.3 Maatschappij: de omgang met moslims 3.4 Besluit: de veelzijdigheid van identiteit Aangehaalde literatuur 4 Over de grenzen heen: in gesprek met China over mensenrechten en meer 4.1 Argumenten over trouw 4.1.1 Trouwe partner 4.1.2 Trouwe ministers 4.2 Zes posities over mensenrechten en meer 4.2.1 Pro mensenrechten (circa 1912-1949) 4.2.2 Tegen mensenrechten (circa 1949-1991) 4.2.3 Pro mensenrechten: eigen invulling voor China (circa 1991-2001) 4.2.4 Pro mensenrechten: een invulling voor heel de wereld (circa 2001-2012) 4.2.5 Pro xiaokang en de invulling ervan binnen de Chinese context (2012-2021) 4.2.6 Pro tianxia en de invulling ervan in een globale context (2021-) 4.3 Besluit: grenzen verleggen Aangehaalde literatuur Deel II Beelden 5 Beelden van de islam: een historisch en hedendaags perspectief 5.1 Het salafisme 5.2 Het islamisme of de politieke islam 5.3 Jihad als een ‘heilige oorlog’? 5.4 De scheiding tussen religie en staat 5.5 Sharia en religieuze vraagstukken over moslims in Europa 5.6 Vrouwen in de islam 5.7 Besluit Aangehaalde literatuur 6 Dekolonisering: emancipatiebeweging en paradigmaverschuiving 6.1 Percepties van het kolonialisme 6.1.1 Een balans van het Belgische koloniale bewind 6.1.2 Van antikoloniale kritiek naar postcolonial en decolonial studies 6.1.3 Postkoloniale herinneringen in Vlaanderen en België 6.2 Debatten over dekolonisering 6.2.1 Zwarte Piet en lokale folklore 6.2.2 Literatuur, taal en kunst 6.2.3 Musea en restitutie 6.2.4 Excuses en herstelbetalingen 6.2.5 Standbeelden en straatnamen 6.2.6 Universiteiten 6.3 Besluit Aangehaalde literatuur 7 Literaire verbeelding: interculturaliteit in het werk van Borges en Radna Fabias 7.1 Literair universalisme: Jorge Luis Borges 7.1.1 De ‘leefwereld’ van een Argentijns auteur 7.1.2 Literatuur als geheim: ‘De etnograaf ’ (1969) 7.1.3 Interculturaliteit als wonder 7.2 Literair particularisme: Radna Fabias 7.2.1 Het tussengebied van een migrant 7.2.2 Literatuur als ontwrichting: Habitus (2018) 7.2.3 Interculturaliteit als inspanning Aangehaalde literatuur Deel III Taal 8 Zegeningen en schaduwzijden van taaldiversiteit 8.1 Taaldiversiteit en -homogeniteit in de Lage Landen in historisch perspectief 8.1.1 De prehistorie: de Indo-Europese pletwals 8.1.2 De middeleeuwen: de invloed van het Frankisch, het Frans en het Latijn 8.1.3 De vroegmoderne tijd: divergentie tussen Noord en Zuid 8.1.4 De laatmoderne periode: homogeniserende tendensen en nieuwe verbrokkeling 8.2 Oordelen over taaldiversiteit: een hachelijke zaak 8.2.1 De linguïstische Leviathan 8.2.2 De invloed van het Engels 8.2.3 Diversiteit binnen de taal 8.2.4 Complicaties bij het beoordelen van taaldiversiteit 8.3 De bandbreedte van de diversiteit 8.4 Besluit Aangehaalde literatuur 9 Taal in ruimte en grenzen: een blik op hedendaagse taaldiversiteit 9.1 Begrensde talen 9.1.1 Traditionele taalkundige benaderingen 9.1.2 De taalpolitiek in België 9.1.3 Plaats als sociaal netwerk 9.2 Talen zonder grenzen: een nieuw discours 9.2.1 Superdiversiteit: taal als architectuur van onze samenleving 9.2.2 Translanguaging: thuistalen in de klas 9.2.3 Language and belonging: taal en toe-eigening 9.3 Besluit Aangehaalde literatuur 10 Meer dan woorden: de sociale betekenis van taaldiversiteit 10.1 Indexicaliteit en ideologie 10.1.1 Indexicaliteit 10.1.2 Taalideologie 10.2 Taalkundig onderzoek naar indexicaliteit 10.2.1 Indexicaliteit in onderzoek naar taalproductie 10.2.2 Experimenteel attitudeonderzoek 10.3 De impact van indexicaliteit op het dagelijks leven 10.4 Besluit Aangehaalde literatuur Over de auteurs Namenregister Zakenregister