Anorexia nervosa is een ernstige aandoening die mensen al eeuwenlang voor een raadsel stelt. Wanneer een ziekte ernstig is, is behandelen van belang. Maar wil men een goede behandeling inzetten, dan is het ook belangrijk om na te gaan wat er dan behandeld wordt. Het gaat daarbij niet om de te behandelen symptomen, maar om het aanpakken van de oorzaak, dus om de etiologie. Vaak ziet men in het ontstaan van anorexia nervosa een connectie met andere aandoeningen. Er is dan sprake van comorbiditeit, die zowel medisch als psychiatrisch kan zijn. Van heks tot mens beschrijft in heldere taal drie omvangrijke onderzoeken. Het eerste betreft een historisch onderzoek: van magerte naar anorexia nervosa. Het tweede onderzoek gaat over een medische oorzaak, namelijk het niveau van ghreline bij verschillende eetstoornissen. Het derde onderzoek is een literatuuronderzoek naar de aard van de wetenschappelijke aandacht die in de loop der tijd naar anorexia is uitgegaan: medisch en/of psychiatrisch. Het boek eindigt met een epiloog waarin onderbouwd wordt waarom de toevoeging ‘nervosa’ aan ‘anorexia’ de wetenschap en de behandeling geen goed heeft gedaan. Het heeft ervoor gezorgd dat we wetenschappelijk niet veel verder zijn dan de middeleeuwen wat betreft de oorzaak, en dat de behandeling door de toevoeging ‘nervosa’ in 1874 een scheefgroei heeft ondergaan, waardoor de situatie in de eenentwintigste eeuw geëscaleerd lijkt te zijn. De etiologie en de symptomen werden bij anorexia (nervosa) geduid vanuit de manier waarop naar ziekten bij vrouwen in het algemeen werd gekeken. In het gunstigste geval was de vrouw een hysterische aanstelster, in het ongunstigste geval was haar ziek-zijn het gevolg van duivelse bezetenheid of was ze een intelligente heks die verbrand moest worden. Anorexia nervosa werd nooit als medische aandoening beschouwd en behandeld, ook niet wanneer een psychiatrische benadering ontoereikend bleek. Van heks tot mens is bedoeld voor professionals die werken met mensen met anorexia nervosa en vooral ook voor mensen met anorexia zelf. Vooraf 11 1 Inleiding 15 DEEL I Een historisch onderzoek naar anorexia (nervosa) 2 De vastenheiligen 23 3 Heksen 29 4 Gewicht en hekserij 35 5 Psychiatrische inrichtingen 39 6 Anorexia nervosa 47 7 Behandeling van anorexia nervosa 55 DEEL II Onderzoek naar een medische oorzaak voor anorexia (nervosa) 8 Anorexia nervosa en het immuunsysteem 73 DEEL III Literatuuronderzoek naar de wetenschappelijke aandacht voor anorexia (nervosa) 9 Anorexia en wetenschappelijke aandacht 93 10 Epiloog 111 Literatuur 115 Afbeeldingen, tabellen, figuren, grafieken en overzichten 149 Namenregister 151 Zakenregister 153 Over de auteurs 155 De PICOWO-serie 157