Scholen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van de mentale gezondheid en het welbevinden van kinderen en jongeren. De meeste oefeningen, activiteiten en richtlijnen in dit boek zijn dan ook bedoeld om kinderen te helpen ontdekken wat hun sterke kanten zijn, wat zij kunnen betekenen in de wereld om hen heen en hoe zij om kunnen gaan met de tegenslagen die op hun pad zullen komen. Alle activiteiten en oefeningen komen voort uit het AWO-W-model (ook wel DNA-V-model) dat ontwikkeld is voor kinderen en jongeren. De grondslag voor dit model is ACT, Acceptatie en Commitment Therapie. AWO-W is er, net als ACT, op gericht om psychologische flexibiliteit te ontwikkelen maar houdt rekening met de ontwikkelingsfasen van kinderen en jongeren. De zes hoofdstukken bevatten richtlijnen en hulpmiddelen voor het uitvoeren van interventies die het welbevinden bevorderen. Ieder hoofdstuk gaat in op een van de zes aspecten: actief zijn, zelfzorg, verbinden met anderen, geven aan anderen, jezelf uitdagen en het moment omarmen. De 36 lessen zijn zodanig ingericht dat leerkrachten er zowel met grotere als kleine groepen mee kunnen werken. In alle lessen zijn korte mindfulness-oefeningen opgenomen die leerlingen kunnen helpen de aandacht vast te houden. De inhoud van dit boek is een toegankelijke en praktische handleiding voor leerkrachten, IB, schoolpsychologen, ggz-professionals, mentoren en schoolmaatschappelijk werk voor het ondersteunen en verbeteren van de mentale veerkracht van kinderen in de basisschoolleeftijd. De auteurs zijn trainer, onderzoeker en psycholoog met jarenlange ervaring in het werken met kinderen. VOORWOORD 11 HOOFDSTUK 1. INLEIDING 13 De essentiële rol van scholen 13 Wat te kiezen? 16 De zes pijlers van welbevinden 18 Hoe je dit boek gebruikt 28 HOOFDSTUK 2. ACTIEF ZIJN 38 LES 1. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken om actief te zijn 40 HOOFDACTIVITEIT Je bewegingsgedrag onderzoeken 41 WERKBLAD Je bewegingsgedrag in kaart brengen 43 LES 2. Je waarnemersvaardigheden gebruiken om actief te zijn 44 HOOFDACTIVITEIT Het is speelkwartier, maar vergeet niet waar te nemen! 45 ERKBLAD Het is speelkwartier, maar vergeet niet waar te nemen! 47 LES 3. Je adviseursvaardigheden gebruiken om actief te zijn 48 HOOFDACTIVITEIT Creëer je eigen adviseur 49 WERKBLAD Creëer je eigen adviseur 52 LES 4. Je waarden gebruiken om actief te zijn 53 HOOFDACTIVITEIT Waarden als leidraad gebruiken om actief te zijn 54 WERKBLAD Waarden als leidraad gebruiken om actief te zijn 56 LES 5. Je vaardigheden voor flexibel zelfinzicht gebruiken om actief te zijn 57 HOOFDACTIVITEIT Creëer je eigen awo-w-schijf voor beweging 59 WERKBLAD Creëer je eigen awo-w-schijf voor beweging 61 LES 6. Je vaardigheden voor flexibel sociaal inzicht gebruiken om actief te zijn 62 HOOFDACTIVITEIT Het plezier van samen bewegen 63 WERKBLAD Het plezier van samen bewegen 65 HOOFDSTUK 3. ZELFZORG 66 LES 7. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken voor zelfzorg 68 HOOFDACTIVITEIT Mijn zelfzorgvaardigheden thuis ontwikkelen 70 WERKBLAD Mijn zelfzorgvaardigheden thuis uitbreiden 72 LES 8. Je waarnemersvaardigheden gebruiken voor zelfzorg 74 HOOFDACTIVITEIT De voordelen van zelfzorgvaardigheden opmerken 76 WERKBLAD De voordelen van zelfzorg opmerken 78 LES 9. Je adviseursvaardigheden gebruiken voor zelfzorg 80 HOOFDACTIVITEIT Het zelfzorgdebat 82 LES 10. Je waarden gebruiken voor zelfzorg 84HOOFDACTIVITEIT Voor mezelf zorgen 85 WERKBLAD Voor mezelf zorgen 88 LES 11. Je vaardigheden voor flexibel zelfinzicht gebruiken voor zelfzorg 90 HOOFDACTIVITEIT Zelfzorgstappen zetten met behulp van een flexibel zelfinzicht 92 WERKBLAD Zelfzorgstappen zetten met behulp van een flexibel zelfinzicht 94 LES 12. Je vaardigheden voor flexibel sociaal inzicht gebruiken voor zelfzorg 96 HOOFDACTIVITEIT Sociale steun zoeken 98 WERKBLAD Sociale steun zoeken 99 HOOFDSTUK 4. VERBINDING MET ANDEREN 100 LES 13. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken om je te verbinden met anderen 102 HOOFDACTIVITEIT Het awo-w-spel 103 LES 14. Je waarnemersvaardigheden gebruiken om je te verbinden met anderen 105 HOOFDACTIVITEIT Het awo-w-spel 106 LES 15. Je adviseursvaardigheden gebruiken om je te verbinden met anderen 108 HOOFDACTIVITEIT De adviseur van de holbewoner 110 WERKBLAD De adviseur van de holbewoner 112 LES 16. Je waarden gebruiken om je te verbinden met anderen 113 HOOFDACTIVITEIT Mijn sociale waarden onderzoeken 115 WERKBLAD Mijn sociale waarden onderzoeken 116 LES 17. Je flexibel zelfinzicht gebruiken om je te verbinden met anderen 117 HOOFDACTIVITEIT Mijn zelfinzicht versterken 118 WERKBLAD Mijn zelfinzicht versterken 120 LES 18. Je flexibel sociaal inzicht gebruiken om je te verbinden met anderen 121 HOOFDACTIVITEIT Wanneer vriendschappen even wankelen 122 WERKBLAD Wanneer vriendschappen even wankelen 125 HOOFDSTUK 5. IETS AARDIGS VOOR EEN ANDER DOEN 126 LES 19. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 128 HOOFDACTIVITEIT Drie spontane vriendelijke acties 129 WERKBLAD Drie spontane vriendelijke acties 131 LES 20. Je waarnemersvaardigheden gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 132 HOOFDACTIVITEIT De effecten van vriendelijke acties 133 LES 21. Je adviseursvaardigheden gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 135 HOOFDACTIVITEIT Mijn vriendelijkheidsadviseur 137 WERKBLAD Mijn vriendelijkheidsadviseur 139 LES 22. Je waarden gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 141 HOOFDACTIVITEIT Waarden versus acties 142 WERKBLAD Waarden versus acties 144 LES 23. Je vaardigheden voor flexibel zelfinzicht gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 147 HOOFDACTIVITEIT Brief aan liefdadigheidsorganisatie 149WERKBLAD Brief aan liefdadigheidsorganisatie 151 LES 24. Je vaardigheden voor flexibel sociaal inzicht gebruiken om iets aardigs voor een ander te doen 152 HOOFDACTIVITEIT Cirkels van verbondenheid 153 WERKBLAD Cirkels van verbondenheid 156 HOOFDSTUK 6. JEZELF UITDAGEN 158 LES 25. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken om jezelf uit te dagen 160 HOOFDACTIVITEIT Sterker worden door in kaart te brengen wat werkt 162 WERKBLAD Sterker worden door in kaart te brengen wat werkt 164 LES 26. Je waarnemersvaardigheden gebruiken om jezelf uit te dagen 165 HOOFDACTIVITEIT Slechte gewoontes doorbreken met de waarnemer 166 WERKBLAD Slechte gewoontes doorbreken met de waarnemer 170 LES 27. Je adviseursvaardigheden gebruiken om jezelf uit te dagen 171 HOOFDACTIVITEIT Nuttige regels onderzoeken 173 WERKBLAD Nuttige regels onderzoeken 175 LES 28. Je waarden gebruiken om jezelf uit te dagen 176 HOOFDACTIVITEIT Een uitdaging voor helden/heldinnen 177 WERKBLAD Een uitdaging voor helden/heldinnen 179 LES 29. Je vaardigheden voor flexibel zelfinzicht gebruiken om jezelf uit te dagen 180 HOOFDACTIVITEIT Mijn ‘flexibele zelf’ als leerling 182 WERKBLAD Mijn ‘flexibele zelf’ als leerling 184 LES 30. Je vaardigheden voor flexibel sociaal inzicht gebruiken om jezelf uit te dagen 186 HOOFDACTIVITEIT Mezelf uitdagen om nieuwe verbindingen aan te gaan 188 WERKBLAD Mezelf uitdagen om nieuwe verbindingen op te bouwen 190 HOOFDSTUK 7. HET MOMENT OMARMEN 192 LES 31. Je ontdekkersvaardigheden gebruiken om het moment te omarmen 194 HOOFDACTIVITEIT Mindful wandelen 195 WERKBLAD Mindful wandelen 198 LES 32. Je waarnemersvaardigheden gebruiken om het moment te omarmen 199 HOOFDACTIVITEIT Het goud in onze zorgen (deel 1) 201 BEGELEIDERSBLAD Drie lastige situaties 204 WERKBLAD Het goud in onze zorgen (deel 1) 205 LES 33. Je adviseursvaardigheden gebruiken om het moment te omarmen 206 HOOFDACTIVITEIT Het goud in onze zorgen (deel 2) 208 WERKBLAD Een brief aan Thomas 210 LES 34. Je waarden gebruiken om het moment te omarmen 211 HOOFDACTIVITEIT Interview over waardenacties 212 WERKBLAD Interview over waardenacties 214 LES 35. Je vaardigheden voor flexibel zelfinzicht gebruiken om het moment te omarmen 215 HOOFDACTIVITEIT Lied over mezelf 217LES 36. Je vaardigheden voor flexibel sociaal inzicht gebruiken om het moment te omarmen 218 HOOFDACTIVITEIT Anderen waarderen 219 WERKBLAD Anderen waarderen 222 HOOFDSTUK 8. RESULTATEN METEN OP BASIS VAN DATA 224 SLOTOVERWEGINGEN 238 NAWOORD 242 BIJLAGE MINDFULNESSOEFENINGEN 245 OEFENING 1: mindfulness-script voor de ontdekker 248 OEFENING 2: mindfulness-script voor de waarnemer 250 OEFENING 3: mindfulness-script voor de adviseur 251 OEFENING 4: mindfulness-script voor onze waarden 253 OEFENING 5: mindfulness-script voor een flexibel zelfinzicht 255 OEFENING 6: mindfulness-script voor een flexibel sociaal inzicht 257 OVER DE AUTEURS 259 REFERENTIES 260 AANBEVELINGEN 264